سالمرگ
محمد حسین فهمیده ( ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۶ - ۸ آبان ۱۳۵۹) از رزمندگان جنگ ایران و عراق است که در سیزدهسالگی در عملیات استشهادی علیه تانکهای عراقی کشته شد.
محمد حسین فهمیده در شانزدهم اردیبهشت ۱۳۴۶ در محله پامنار شهر قم زاده شد.
در سال ۱۳۵۲ به دبستان «روحانی» قم یا همان دبستان کریمیقدیم وارد شد و از مهرماه سال ۱۳۵۶ تحصیلاتش را در مدرسه راهنمایی حافظ در شهر قم ادامه داد. سپس به همراه خانوادهاش به کرج مهاجرت کرد و از مهرماه ۱۳۵۸ در مدرسه خیابانی مشغول به تحصیل شد.
پخش اعلامیههای سید روحالله خمینی در سالهای ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ در سن حدود ده تا یازده سالگی؛ دیدار خمینی در بازگشت به ایران، شرکت در تظاهرات انقلاب اسلامیدر زمستان ۱۳۵۷ و شرکت در درگیریهای خوزستان از جمله اقدامات او هستند.
وی در بیست و ششم شهریور ماه ۱۳۵۹ پنج روز پیش از اعلام رسمیآغاز جنگ همراه نیروی مقاومت بسیج به جبهه خرمشهر اعزام شد. از آنجا که در روزهای نخستین از شرکت او در خط مقدم جلوگیری میشد با تلاشهایی از جمله یک نفوذ چریکی به خط نیروهای دشمن برای حضور در خط مقدم اجازه گرفت.
وی در غروب سی و یکم شهریور ۱۳۵۹ از نخستین روزهای اعلام تجاوز نظامیارتش عراق همراه با محمدرضا شمس در جبهه نبرد حضور رسمییافت. این دو، یک بار در مهرماه زخمیشده و به بیمارستان بندر ماهشهر اعزام شدند. چند روزی پس از بهبودی با ترخیص از بیمارستان و بازگشت به جبهه و پایان دادن مجدد به مخالفت فرماندهان با حضورشان به خط مقدم اعزام شدند.
فهمیده بار دیگر در بیست و هفتم مهرماه طی مقاومت در برابر حملههای دشمن دوباره زخمیشد. او سر انجام در ۸ آبان ماه ۱۳۵۹ در کوت شیخ در آن سوی شط خرمشهر به کشته شد؛ و بقایای بدنش در بهشت زهرای تهران دفن شد
۵ دستگاه تانک عراقی به طرف رزمندگان ایران هجوم آورده و در صدد محاصره آنها بودند. محمد حسین درحالی که تعدادی نارنجک به کمرش بسته به زیر تانک میپرد. عراقیها گمان میکنند که آن منطقه مین گذاری شده و عقبنشینی میکنند
بدنبال کشته شدن محمد حسین فهمیده، صدای جمهوری اسلامیایران با قطع برنامههای خود اعلام میکند که نوجوانی سیزدهساله با فداکاری زیر تانک عراقی رفته، آن را منفجر کرده و خود نیز کشته شدهاست. سید روحالله خمینی در پیامیکه به مناسبت دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامیبیان کرد، چنین گفت:
... رهبر ما آن طفل سیزدهسالهای است که با قلب کوچک خود که ارزشش از صدها زبان و قلم بزرگتر است، با نارنجک، خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.
تردیدها
حمید هوشنگی نخستین فردی بود که نحوهٔ کشته شدن فهمیده را روایت کرد
ساعاتی پس از مرگ هوشنگی، رضا ویسی روزنامهنگار جنگ و خبرنگار کنونی رادیو فردا در صفحه شخصیاش در توییتر ادعا کرد که هوشنگی در گفتگویی با وی اذعان داشت که روایت مرگ فهمیده جزئی از تبلیغات جنگ بوده و بر طبق واقعیت نیست
سرتیپ دوم مسعود بختیاری، از فرماندهان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامیایران در زمان جنگ، در برنامه خشت خام در سال ۱۳۹۶ روایت نقل شده رسمیدر مورد محمد حسین فهمیده را زیر سؤال برد. او با تأکید بر لزوم حضور ارتش کلاسیک برای مقابله با ارتش مجهز و پرتعداد عراق در جنگ، دربارهٔ زیر تانک رفتن نوجوان سیزده ساله و منفجر کردن آن با نارنجک میگوید
«به هر حال جنگهای اینگونه اسطورهسازی میکند. اما من فکر نمیکنم بشود زیر تانک رفت و آن را منفجر کرد.»
— مسعود بختیاری، برنامه خشت خام
همچنین در سالهای اخیر جمعی از کنشگران رسانهای، تلاش زیادی برای حذف داستان محمد حسین فهمیده از کتابهای دوران دبستان داشتهاند
حذف درس مرتبط با محمدحسین فهمیده از کتب آموزشی دوره دبستان، تبدیل به یکی از جنجالیترین موضوعات مرتبط با سند ۲۰۳۰ در سالهای اخیر شد. منتقدان معتقد بودند که این اتفاق، در راستای پیادهسازی توصیه سازمانهای بینالمللی مبنی بر مغایرت استفاده نظامیاز کودکان که در ایران بسیج دانش آموزی نامیده میگردد، با قوانین بینالمللی و با هدف حذف فرهنگ شهادت طلبی صورت گرفتهاست
روز درگذشت او، هشتم آبان به عنوان «روز بسیج دانشآموزی» نامگذاری شد و سازمانی به همین نام زیر نظر بسیج مستضعفین تشکیلشد. این سازمان با همکاری وزارت آموزش و پرورش ایران در بسیاری از مدارس اقدام به تشکیل واحدهای مقاومت بسیج نمود.
اشیای بازمانده از محمد حسین فهمیده در موزه شهدا تهران نگهداری میشود
خانهٔ پدری او در کرج به موزه شهدای دانشآموز تبدیل شدهاست؛ همچنین پیشتر تصویر وی به صورت نقشآب بر روی اسکناس دو هزار ریالی چاپ شده بود